Nhận xét về triển vọng, ông Máximo Vedoya, Giám đốc điều hành của Ternium, kiêm Chủ tịch Ủy ban kinh tế thép thế giới cho biết: “Nền kinh tế toàn cầu bị ảnh hưởng bởi lạm phát kéo dài, chính sách thắt chặt tiền tệ của Mỹ, sự giảm tốc của kinh tế Trung Quốc và hậu quả từ chiến tranh xung đột Nga - Ukraine. Giá năng lượng cao, lãi suất tăng và niềm tin giảm đã dẫn đến hoạt động của các ngành sử dụng thép chậm lại. Do đó, dự báo hiện tại của chúng tôi về tăng trưởng nhu cầu thép toàn cầu đã được điều chỉnh giảm so với trước đó. Triển vọng thép năm 2023 phụ thuộc vào tác động của các chính sách thắt chặt tiền tệ và khả năng neo kỳ vọng lạm phát của các ngân hàng trung ương. Đặc biệt, triển vọng của EU có nguy cơ giảm hơn nữa do lạm phát cao và cuộc khủng hoảng năng lượng đã trở nên trầm trọng hơn do cuộc chiến Nga-Ukraine.”
Tổng quan
Môi trường kinh tế toàn cầu đã xấu đi đáng kể vào năm 2022 khi rủi ro lạm phát toàn thế giới trở thành hiện thực cùng với những cơn gió suy thoái mạnh, cụ thể là chiến tranh xung đột Nga-Ukraine và lệnh phong tỏa chống dịch Covid-19 của Trung Quốc. Đặc biệt chiến tranh xung đột Nga-Ukraine làm trầm trọng thêm áp lực lạm phát do mất cân bằng cung cầu sau phong tỏa khi chiến tranh làm gián đoạn nguồn cung cấp năng lượng và thực phẩm, đồng thời, can thiệp vào quá trình bình thường hóa chuỗi cung ứng. Đặc biệt là ở châu Âu, nơi phụ thuộc nhiều vào nguồn cung cấp khí đốt của Nga, các hoạt động kinh tế cũng như lòng tin bị ảnh hưởng nặng nề bởi cuộc khủng hoảng năng lượng.
Việc Fed tăng lãi suất mạnh mẽ và đồng đô la Mỹ mạnh đang đẩy rủi ro suy thoái ở Mỹ có diễn biến phức tạp và sẽ có tác động lan tỏa đối với phần còn lại của thế giới thông qua dòng vốn chảy ra ở các nền kinh tế mới nổi, làm gia tăng căng thẳng tài chính của các quốc gia có nợ nước ngoài cao. Lãi suất tăng và lạm phát cao sẽ ảnh hưởng đến đầu tư và chi tiêu của người tiêu dùng, đồng thời sẽ ảnh hưởng đến các lĩnh vực sử dụng nhiều thép như xây dựng, máy móc và hàng tiêu dùng kim loại.
Các vấn đề về chuỗi cung ứng năm 2021 đã giảm bớt phần nào vào năm 2022, tuy nhiên, vẫn tiếp tục hạn chế hoạt động sản xuất khi xuất hiện thêm những gián đoạn mới. Với giả thiết rằng cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung sẽ không sớm kết thúc và trong thời điểm hiện tại, Trung Quốc tiếp tục duy trì chính sách cách ly nghiêm ngặt để chống dịch COVID. Đõ sẽ là nút thắt nguồn cung quan trọng dù vẫn có độ mở hạn chế. Bên cạch đó, giới quan sát đang cho biết, nhu cầu đang đang có dấu hiệu chậm lại.
Sự bất ổn vẫn còn cao đối với nền kinh tế toàn cầu và tỉ lệ rủi ro phần lớn nghiêng về phía giảm. Trong các yếu tố bất lợi có nguyên nhân từ các tác động của việc thắt chặt tiền tệ, lạm phát tiếp tục, định hướng của nền kinh tế Trung Quốc và chính sách Zero COVID của nước này. Cuộc khủng hoảng nguồn cung khí đốt đang là thách thức lớn ở châu Âu và căng thẳng leo thang của cuộc chiến tranh Nga-Ukraine, sẽ tạo ra những hậu quả không lường trước được.
Trung Quốc
Sự phục hồi của nhu cầu thép Trung Quốc vào cuối năm 2021 đã đảo chiều vào quý 2 năm 2022 do các đợt cách ly, phong tỏa liên tục do COVID đã dẫn đến sự tụt giảm nghiêm trọng của nền kinh tế Trung Quốc. Bên cạnh đó, sự suy thoái của thị trường bất động sản diễn ra ngày càng trầm trọng. Cùng với đó là việc đầu tư vào bất động sản chậm lại đến mức tồi tệ nhất trong 30 năm qua. Tất cả các chỉ số chính của thị trường bất động sản đều ở mức âm, kể cả với lượng diện tích sàn được ký hợp đồng xây dựng. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử của ngành bất động sản hiện đại Trung Quốc. Bất chấp những nỗ lực của chính phủ nhằm thúc đẩy thị trường bất động sản. Các nhà phân tích dự báo, thị trường bất động sản sẽ không có bất kỳ sự thay đổi lớn nào. Điều này được xác định bởi niềm tin của người mua vẫn còn yếu do các biện pháp chống dịch COVID nghiêm ngặt và tình trạng phá sản của các nhà đầu tư bất động sản ngày càng gia tăng. Đầu tư cơ sở hạ tầng đang phục hồi nhờ các biện pháp của chính phủ và sẽ hỗ trợ phần nào cho nhu cầu thép vào cuối năm 2022 và 2023. Tuy nhiên, chừng nào lĩnh vực bất động sản vẫn còn suy thoái, thì nhu cầu thép cũng chưa có sự đột phá nào đáng kể.
Nhu cầu thép ở Trung Quốc giảm 6,6% trong 8 tháng đầu năm 2022. Ước cả năm, nhu cầu thép có thể giảm 4,0% do ảnh hưởng cơ bản thấp của nửa cuối năm 2022. Năm 2023, các dự án cơ sở hạ tầng mới và sự phục hồi nhẹ của thị trường bất động sản có thể ngăn chặn đà sụt giảm hơn nữa của nhu cầu thép. Nhu cầu thép vào năm 2023 dự kiến sẽ không thay đổi với giả định rằng các biện pháp kích thích nhỏ mới sẽ được đưa ra và các biện pháp phong tỏa sẽ được dỡ bỏ phần lớn vào cuối năm 2022. Đây sẽ là những tồn tại rủi ro, gây sụt giảm giá đáng kể nếu những giả định này không được xử lý kịp thời. Nền kinh tế toàn cầu đang chậm lại đặt thêm những rủi ro suy thoái hơn nữa cho Trung Quốc.
Các nền kinh tế tiên tiến
Sự phục hồi nhu cầu thép ở các nền kinh tế phát triển đã chứng kiến một bước thụt lùi lớn vào năm 2022 do lạm phát kéo dài và tình trạng tắc nghẽn bên cung kéo dài. Cuộc chiến ở Ukraine đã tác động xấu thêm cho các vấn đề về lạm phát và chuỗi cung ứng. Đặc biệt, EU đang phải đối mặt với tình hình kinh tế khó khăn với lạm phát cao và khủng hoảng năng lượng. Tâm lý ngày càng suy giảm và sự trì trệ của các ngành công nghiệp ngày càng theo hướng suy giảm trầm trọng hơn do giá năng lượng cao buộc các nhà máy phải đóng cửa.
Nhu cầu thép ở EU dự kiến sẽ giảm 3,5% vào năm 2022. Với tình hình nguồn cung khí đốt không được cải thiện ngay lập tức, nhu cầu thép ở EU sẽ tiếp tục giảm vào năm 2023 với rủi ro giảm đáng kể trong trường hợp thời tiết mùa đông khắc nghiệt hoặc gián đoạn hơn nữa đối với nguồn cung cấp năng lượng. Rủi ro tài chính bắt nguồn từ nợ công cao và tăng trưởng chậm ở Trung Quốc gây ra rủi ro suy giảm hơn nữa cho EU. Điểu này cũng tạo nên những hậu quả lâu dài có gây ảnh hưởng đối với cấu trúc của nền kinh tế và do đó là nhu cầu thép tiếp tục sụt giảm nếu những hạn chế kinh tế tiếp tục ở mức hiện tại. Mặt khác, nếu chiến tranh Nga-Ukraine kết thúc sớm hơn dự kiến, sẽ có khả năng xảy ra điều ngược lại.
Tổng thể, sự phục hồi ổn định và nhanh chóng của Mỹ sẽ giúp nền kinh tế số một thế giới thoát khỏi cú sốc đại dịch. Khi Fed theo đuổi các đợt tăng lãi suất mạnh mẽ để kiềm chế lạm phát, hoạt động sản xuất được dự báo sẽ giảm nhiệt mạnh do môi trường kinh tế yếu kém, đồng đô la mạnh và sự chuyển dịch chi tiêu từ hàng hóa sang dịch vụ. Tuy nhiên, lĩnh vực ô tô dự kiến sẽ duy trì đà tăng trưởng tích cực nhờ nhu cầu bị dồn nén và nới lỏng các hạn chế của chuỗi cung ứng. Lĩnh vực xây dựng sẽ gặp khó khăn do bùng nổ nhà ở giảm bớt và sự phục hồi chậm trễ của lĩnh vực phi nhà ở do chi phí vật liệu tăng và lãi suất cao. Tuy nhiên, Luật Cơ sở hạ tầng mới sẽ thúc đẩy mạnh mẽ đầu tư cơ sở hạ tầng và tăng đầu tư vào lĩnh vực năng lượng sẽ hỗ trợ tăng trưởng nhu cầu thép bất chấp nền kinh tế đang suy yếu.
Sự phục hồi của nhu cầu thép tại Nhật Bản suy yếu do chi phí nguyên vật liệu tăng và tình trạng thiếu lao động đã dẫn đến các dự án xây dựng bị đình trệ. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ của ngành chế tạo máy và xây dựng phi dân dụng, nhu cầu thép sẽ tiếp tục phục hồi vừa phải vào cuối năm 2022. Tăng trưởng trong ngành ô tô cùng với việc nới lỏng các hạn chế về chuỗi cung ứng sẽ cho phép nhu cầu thép tiếp tục phục hồi vào năm 2023.
Triển vọng nhu cầu thép của Hàn Quốc trở nên bi đát hơn và dự kiến sẽ giảm trong cả năm 2022 do việc ký hợp đồng đầu tư và xây dựng cơ sở hạ tầng bị sụt giảm. Sự phục hồi vào năm 2023 có thể được điều chỉnh bằng cách nới lỏng các nút thắt trong chuỗi cung sản xuất ô tô và triển vọng cải thiện đối với logistic và đóng tàu. Tuy nhiên, sự phục hồi của ngành sản xuất sẽ bị hạn chế do ảnh hưởng từ nền kinh tế toàn cầu đang suy yếu.
Cả Nhật Bản và Hàn Quốc đều phải đối mặt với rủi ro sụt giảm từ triển vọng kinh tế toàn cầu ngày càng xấu đi do các ngành sử dụng thép của họ có tỷ lệ xuất khẩu cao.
Nhu cầu thép ở các nước phát triển sẽ giảm 1,7% và phục hồi 0,2% lần lượt vào năm 2022 và 2023, sau khi phục hồi 16,4% vào năm 2021 từ mức giảm 12,3% do đại dịch.
Các nền kinh tế đang phát triển trừ Trung Quốc
Nhiều nền kinh tế đang phát triển, đặc biệt là những nền kinh tế nhập khẩu năng lượng, đang trải qua các chu kỳ lạm phát và thắt chặt tiền tệ nghiêm trọng hơn, khởi nguồn từ các nền kinh tế phát triển. Lĩnh vực xây dựng bị ảnh hưởng bởi lạm phát cao, trực tiếp do lãi suất và chi phí nguyên vật liệu tăng cao. Mặt khác, việc điều chỉnh giảm ngân sách của các chính phủ từ các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng. để dành nguồn lực cho các biện pháp giảm lạm phát.
Tuy nhiên, các nền kinh tế đang phát triển ở châu Á. Đặc biệt là các nên kinh tế đang phát triển nhanh như Ấn Độ và ASEAN sẽ duy trì tốc độ tăng trưởng cao, được hỗ trợ bởi sức mạnh cơ cấu của nền kinh tế trong nước.
Bất chấp những ảnh hưởng hạn chế, tác động ngược chiều của nền kinh tế toàn cầu, nhu cầu thép của Ấn Độ sẽ tăng trưởng cao nhờ vào xây dựng đô thị và xây dựng cơ sở hạ tầng với sự tăng trường mạnh mẽ, điều này cũng sẽ thúc đẩy tăng nhu cầu nguyên vật liệu, ô tô cùng với ngành công nghiệp phụ trợ
Tại khu vực ASEAN, cùng với độ phù Vaxcin và các hành động mở của của các chính phủ, nhu cầu thép bắt đầu phục hồi chậm sau đại dịch, dù vậy sự phục hồi của ngành xây dựng chưa có đáng kể. Tuy nhiên, vào năm 2022, nhu cầu thép của khu vực đã tăng trưởng mạnh khi các chính phủ đang thúc đẩy các dự án cơ sở hạ tầng. Nhu cầu thép tăng mạnh đặc biệt được dự báo ở Malaysia và Philippines.
Mặt khác, các quốc gia ở Nam và Trung Mỹ sẽ chứng kiến nhu cầu thép giảm mạnh do khu vực này phải đối mặt với những thách thức từ môi trường lạm phát cao. Bên cạnh lạm phát cao và lãi suất trong nước tăng, việc thắt chặt tiền tệ của Mỹ sẽ gây thêm áp lực lên thị trường tài chính. Sau sự phục hồi đặc biệt vào năm 2021, nhu cầu thép ở nhiều quốc gia Nam và Trung Mỹ sẽ giảm vào năm 2022, với tình trạng thiếu hụt đáng kể và ngành xây dựng tăng trưởng âm.
Tại khu vực MENA ( khu vực Trung Đông/Tây Nam Á với khu vực Bắc Phi), nhu cầu thép vẫn ổn định do các nước xuất khẩu dầu được hưởng lợi từ giá dầu cao và các dự án cơ sở hạ tầng lớn ở Ai Cập. Tuy nhiên, giá dầu cao đã không dẫn đến sự gia tăng lớn trong các dự án xây dựng mới ở các nước GCC ( Hội đồng các nước Ả Rập vùng vịnh gồm các nước Bahrain, Kuwait, Oman, Qatar, Ả Rập Xê Út và Các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất.) khi các chính phủ đang cố gắng xây dựng bộ đệm tài chính.
Tại Thổ Nhĩ Kỳ, đồng lira mất giá và lạm phát cao đang ảnh hưởng đến hoạt động xây dựng của nước này, dẫn đến nhu cầu thép giảm vào năm 2022 và chỉ phục hồi hạn chế vào năm 2023.
Bất chấp các biện pháp trừng phạt nặng nề đối với Nga, nhu cầu thép dự kiến sẽ giảm ít hơn so với dự báo khi bắt đầu chiến tranh, chủ yếu là do giá dầu cao và các biện pháp hỗ trợ của chính phủ đối với xây dựng. Tuy nhiên, lĩnh vực ô tô và máy móc đã chứng kiến sự thu hẹp sâu do phụ thuộc nhiều vào phụ tùng và linh kiện nhập khẩu. Vào năm 2023, nhu cầu thép dự kiến sẽ giảm sâu hơn khi các biện pháp trừng phạt trở nên gay gắt hơn theo thời gian. Nhu cầu thép ở Ukraine đang bị chiến tranh tàn phá đã giảm hơn 50% vào năm 2022, nhưng dự kiến sẽ phục hồi một phần vào năm 2023 nhờ các hoạt động tái thiết.
Nhu cầu sử dụng thép các khu vực trên toàn cầu năm 2022 và dự báo năm 2023
Các ngành sử dụng thép
Xây dựng
Hoạt động xây dựng phục hồi sau phong tỏa trước hết bị cản trở do tắc nghẽn nguồn cung và sau đó là chi phí nguyên vật liệu tăng cao. Hoạt động xây dựng toàn cầu đang phải đối mặt với những thách thức hơn nữa trong những năm tới khi lãi suất bắt đầu tăng ở nhiều khu vực lần đầu tiên kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu. Triển vọng xây dựng, tái thiết các khu dân cư đã xấu đi đáng kể do chi phí vốn tăng, sức mua giảm và niềm tin yếu. Mặt khác, bất chấp những hạn chế, cơ sở hạ tầng vẫn là một điểm sáng ở nhiều khu vực, khi các chính phủ đang tập trung vào việc đầu tư các dự án cơ sở hạ tầng.
Tại Trung Quốc, thị trường bất động sản vẫn trì trệ và dự kiến sẽ không có sự phục hồi mạnh mẽ do niềm tin của người mua thấp. Với một số biện pháp nới lỏng trong thị trường bất động sản dự kiến, có khả năng sẽ cải thiện nhẹ vào năm 2023. Đầu tư cơ sở hạ tầng có thể có động lực tích cực hơn khi chính phủ Trung Quốc đang dựa vào đầu tư cơ sở hạ tầng để hỗ trợ thúc đầy nền nền kinh tế đang lao dốc.
Tại Mỹ, Luật Cơ sở hạ tầng mới dự kiến sẽ thúc đẩy mạnh đầu tư vào cơ sở hạ tầng bất chấp môi trường kinh tế tổng thể đang xấu đi. Sự bùng nổ trong xây dựng khu dân cư đang giảm dần trong bối cảnh chi phí xây dựng cao, tỷ lệ thế chấp tăng và giá nhà tăng. Lãi suất tăng mạnh sẽ trì hoãn sự phục hồi của khu vực phi nhà ở.
Tại EU, hoạt động xây dựng nhìn chung đang suy yếu trong bối cảnh chi phí nguyên vật liệu tăng cao, thiếu hụt nguyên vật liệu, lãi suất tăng và niềm tin sụt giảm. Tuy vậy, riêng Ý đã chứng kiến sự tăng trưởng xây dựng mạnh mẽ vào năm 2022 nhờ các ưu đãi của chính phủ, nhưng triển vọng trong tương lai là không chắc chắn.
Tại Nhật Bản, các dự án công trình dân dụng gắn với chương trình phòng chống thiên tai sẽ hỗ trợ nhu cầu thép xây dựng.
Tại Ấn Độ, việc thúc đẩy mạnh mẽ cơ sở hạ tầng, bao gồm các dự án đường bộ và tàu điện ngầm, sẽ tiếp tục thúc đẩy nhu cầu thép. Phát triển cơ sở hạ tầng đô thị cũng sẽ thúc đẩy sự phục hồi của khu dân cư.
Trên khắp ASEAN, các chính phủ đang tập trung vào việc nối lại các dự án cơ sở hạ tầng bị trì hoãn hoặc tạm dừng. Tuy nhiên, việc thắt chặt chính sách tiền tệ và chi phí gia tăng có thể làm giảm tốc độ tăng trưởng xây dựng nhà ở trong khu vực.
Mexico đang phải đối mặt với sự phục hồi rất yếu trong lĩnh vực xây dựng: lĩnh vực này dự kiến sẽ không đạt đến mức trước đại dịch vào năm 2023.
Tại Brazil, lĩnh vực xây dựng cũng đang chậm lại sau khi hoạt động tốt trong nửa đầu năm 2022.
Tại các quốc gia GCC, các nỗ lực tiết kiệm ngân sách đang làm trì hoãn các dự án mới trong thời gian ngắn, nhưng giá dầu cao sẽ dẫn đến nhiều hoạt động xây dựng hơn trong tương lai gần.
Ô tô
Sự phục hồi của ngành ô tô toàn cầu tiếp tục diễn ra trong nửa đầu năm 2022 trong bối cảnh gặp nhiều khó khăn chủ yếu liên quan đến các hạn chế do COVID-19 ở Trung Quốc và sự gián đoạn chuỗi cung ứng kéo dài. Tại Mỹ, hoạt động sản xuất xe hạng nhẹ đã sẵn sàng để tiếp tục tăng với điều kiện tình trạng tắc nghẽn nguồn cung tiếp tục giảm bớt, ngay cả khi lĩnh vực sản xuất nói chung đang chậm lại mạnh mẽ. Tại Mexico, sau kết quả hoạt động yếu kém vào năm 2021, sản xuất ô tô dự kiến sẽ tăng trưởng mạnh vào năm 2022 và 2023 nhờ tình trạng thiếu hụt chất bán dẫn giảm dần. Tại Ấn Độ, động lực sản xuất ô tô du lịch rất mạnh và dự kiến sẽ duy trì ổn định nhờ lượng đơn đặt hàng cao và nguồn cung cấp vi mạch được cải thiện. Tại Hàn Quốc, sản xuất ô tô dự kiến sẽ tăng trưởng khi các biện pháp phong tỏa ở Trung Quốc và sự gián đoạn chuỗi cung ứng được xoa dịu phần nào.
Trong khi đó, tại Đức và Nhật Bản, quá trình phục hồi đang diễn ra với tốc độ chậm hơn, dự kiến sẽ cải thiện rõ rệt hơn vào năm 2023. Tại Nga, sản xuất ô tô du lịch lao dốc do nhu cầu yếu và tình trạng thiếu linh kiện ngày càng trầm trọng.
Gần đây, tình trạng gián đoạn chuỗi cung ứng đang trở nên ít nghiêm trọng hơn và dự kiến tình hình sẽ được cải thiện hơn nữa vào năm 2023. Tuy nhiên, lạm phát gia tăng và đặc biệt là giá năng lượng tăng cao đang siết chặt ngân sách hộ gia đình, trong khi lãi suất tăng khiến ô tô trở nên khó mua hơn. Sự suy yếu tiềm tàng về phía cầu có thể làm suy yếu sự phục hồi của sản xuất.
Tuy nhiên, việc sản xuất và bán xe điện đang trên đà phát triển, đặc biệt là ở Trung Quốc và châu Âu. Tại Trung Quốc, sản lượng xe điện đã tăng 120,0% lên 3,28 triệu chiếc, chiếm 22,5% tổng sản lượng xe trong 7 tháng đầu năm 2022.
Việt Cường
